pH آب

pH آب معیاری برای اندازه گیری و گزارش میزان اسیدی یا قلیایی بودن آب است. همانطور که می دانید، پی اچ عددی است در بازه 0 تا 14 که اگر کمتر از 7 باشد، بیانگر اسیدی بودن ماده موردنظر و در صورتی که بیشتر از 7 باشد، به معنای قلیایی بودن ماده است. خود عدد 7 نیز خنثی بودن ماده را نشان می دهد. در مورد آب نیز همین قاعده صدق می کند؛ اگر pH آب کمتر از 7 باشد، آب دارای خاصیت اسیدی بوده و اگر پی اچ بیشتر از 7 باشد، آب خاصیت قلیایی دارد. به همین دلیل است که pH یکی از مهمترین عوامل مؤثر بر روی کیفیت، سلامت و استاندارد آب به حساب می آید.

پی اچ آب آشامیدنی

آب خالص ماده ای خنثی محسوب می شود؛ یعنی pH آب خالص در دمای اتاق (25 درجه سانتی گراد) برابر با عدد 7 می باشد. اما در مورد آب آشامیدنی، قضیه کمی متفاوت است! بدیهی است که pH آب شهری در طی عبور آب از مسیرهای لوله کشی و همچنین در پروسه تصفیه، دچار تغییراتی می شود. استانداردی که برای pH آب آشامیدنی در نظر گرفته شده، بازه حدودی 6.5 تا 7.5 می باشد؛ به بیان دیگر پی اچ آب آشامیدنی سالم و استاندارد باید عددی بین شش و نیم تا هفت و نیم باشد.

آب قلیایی چیست؟

به طور کلی جدای از بحث استاندارد تعیین شده، اگر قرار باشد بین اسیدی یا قلیایی بودن آب آشامیدنی، یکی را انتخاب کنیم، عموماً ترجیح بر قلیایی بودن آب است؛ آب قلیایی ویژگی های خاصی دارد که حتی نوشیدن آن توسط بسیاری از پزشکان به عموم مردم نیز توصیه می گردد. از جمله این ویژگی ها می توان به اثر آب قلیایی بر سلامت پوست، دستگاه گوارش و قلب و عروق اشاره کرد.

البته توجه داشته باشید که در اینجا منظور از آب قلیایی، آبی است که pH آن، تنها کمی بالاتر از عدد 7 بوده و نزدیک به خنثی باشد (حدود 7.5 تا 8). اگر پی اچ آب بیش از این مقدار، یعنی بالاتر از حدود هشت و نیم باشد، اصطلاحاً به آن آب سخت می گویند که طعم و رنگ مطبوعی نداشته و مشکلات مختلفی مانند رسوب گذاری به همراه دارد.

آب اسیدی چیست؟

همانطور که گفتیم اگر pH آب آشامیدنی پایین تر از حدود شش و نیم و در ناحیه اسیدی باشد، آب دارای خاصیت اسیدی است. آب اسیدی به دلیل وجود یون فلزات سمی در ترکیب خود، می تواند مشکلات گوناگونی را به همراه داشته باشد؛ از تخریب لوله استخر و تجهیزات استخر گرفته، تا اثرات مخربی که بر روی سلامت انسان می گذرد (مانند امراض قلبی و عروقی، مشکلات پوست و مو، مشکلات گوارشی، مشکلات دهان و دندان، تضعیف سیستم دفاعی و …).

pH آب استخر

یکی از مهمترین نکاتی که در نگهداری استخر و سایر مجموعه های آبی باید به آن پرداخته شود، تنظیم pH آب استخر است. بدیهی است که حفظ کیفیت و سلامت آب استخر، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. چرا که آب بی کیفیت و غیر استاندارد، علاوه بر این که یک خطر جدی برای سلامت شناگران محسوب می شود، تجهیزات و لوله UPVC استخر را نیز دچار آسیب جدی می کند.

بازه حدودی 7.3 تا 7.6 رنج مناسب برای تنظیم pH آب استخر است و اگر بخواهیم فقط و فقط یک عدد را به عنوان pH مناسب آب استخر تعیین نماییم، باید به عدد 7.5 اشاره کنیم. کنترل و تنظیم پی اچ آب استخر، بهتر است به صورت هفتگی انجام گیرد؛ تا در صورت خارج شدن آب از وضعیت استاندارد، به سرعت اقدامات مناسب صورت گیرد.

pH سنج استخر

جهت اندازه گیری pH آب استخر و سایر مواد، می توان از روش های مختلفی استفاده کرد. مانند استفاده از دستگاه pH سنج استخر یا پی اچ متر و یا استفاده از کاغذ تورنسل (کاغذ لیتموس) که در فضای اسیدی به رنگ قرمز و در فضای بازی به رنگ آبی در می آید. همچنین کیت هایی معروف به کیت تست pH استخر وجود دارد که علاوه بر اندازه گیری پی اچ آب، می توان برای اندازه گیری میزان کلر آب نیز از آن ها استفاده کرد.

اهمیت تنظیم pH آب استخر

سلامت شناگران : بدون شک اولین و مهمترین دلیل برای کنترل و تنظیم pH آب استخر، مسئله سلامت و رفاه حال شناگران است. همانطور که بالاتر توضیح دادیم، اگر پی اچ آب از بازه استاندارد خود خارج شود، به خصوص اگر به سمت اسیدی شدن برود، می تواند اثرات مخربی بر روی سلامت انسان بگذارد. در استخر نیز به دلیل تماس مستقیم آب با بدن و همچنین احتمال بالای ورود آب به دستگاه گوارش، تنظیم نبودن pH آب می تواند مسائل مختلفی نظیر خارش و سوزش چشم ها و پوست، مشکلات تنفسی و انواع آلرژی و حساسیت را به همراه داشته باشد.

طول عمر تجهیزات : از بحث سلامت شناگران که بگذریم، به بحث سلامت تجهیزات و سیستم لوله کشی استخر می رسیم که این مورد هم قطعا مسئله بسیار مهمی است. تنظیم نبودن pH استخر، مشکلات مختلفی را برای تجهیزات استخر به همراه دارد که از جمله آن می توان به زنگ زدگی و خوردگی تجهیزات و قطعات و همچنین تشکیل رسوب داخل سیستم لوله کشی و تجهیزات اشاره کرد. که هر کدام از این مشکلات، علاوه بر تخریب و کاهش طول عمر تجهیزات استخر، مستقیماً بر روی کیفیت و سلامت آب نیز تأثیر می گذارد.

کیفیت آب : خارج شدن pH آب استخر از وضعیت استاندارد، علاوه بر تاثیرات مخربی که بر سلامت آب می گذارد، کیفیت ظاهری آب را نیز دچار مشکل می کند. که از جمله این مشکلات می توان به کدر و اصطلاحاً ابری شدن آب استخر اشاره کرد.

اثرگذاری کلر : پی اچ غیر استاندارد آب استخر می تواند اثرگذاری کلر و سایر مواد شیمیایی گندزدا را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. که نتیجه این امر رشد جلبک ها و باکتری ها، آلودگی آب و افزایش هزینه های نگهداری استخر می باشد.

طول عمر بنای استخر : pH نامناسب آب استخر، علاوه بر تخریب تأسیسات استخر و تجهیزات، خسارات زیادی را نیز به تأسیسات ابنیه استخر وارد می کند. به عنوان نمونه، اسیدی شدن آب استخر می تواند منجر به تجزیه و تخریب دیواره ها، سطوح، و کاشی کاری های استخر شود. بدیهی است که این امر علاوه بر تخریب تأسیسات ابنیه و افزایش هزینه های نگهداری و تعمیرات استخر، موجب کدر شدن و افت کیفیت آب نیز می گردد.

کاهش pH آب استخر

اگر pH آب استخر، به هر دلیلی بالاتر از بازه استاندارد و در ناحیه قلیایی قرار داشت، می بایست با افزودن مواد کاهنده pH به آب، این مقدار را کاهش داد و به حد مطلوب رساند. که از جمله این مواد، می توان به  اسید کلریدریک (HCl) و سدیم بی سولفات (NaHSO₄) اشاره کرد.

حتما توجه داشته باشید که برای اعمال روش کاهش pH آب استخر می بایست از یک متخصص کمک بگیرید و مطابق دستورالعمل ها عمل کنید؛ چرا که میزان اسید لازم برای افزودن به آب، باید بر اساس حجم استخر و میزان pH آب تعیین گردد. مشخصاً در غیر اینصورت، آب به وضعیت مطلوب مورد نظر شما نخواهد رسید. همچنین به یاد داشته باشید که در طول انجام این کار، پمپ استخر باید همواره روشن و در حال فعالیت باشد. پمپ استخر با پمپاژ آب، از راکد شدن آن جلوگیری کرده و باعث می شود ماده اسیدی اضافه شده، به صورت کامل با آب همگن شود. عدم وجود افراد داخل استخر و یا در نزدیکی محوطه استخر و همچنین استفاده از عینک و لباس ایمنی را نیز در حین کار فراموش نکنید!

افزایش pH آب استخر

در مواقعی که pH استخر در ناحیه اسیدی قرار داشته باشد، می بایست با اضافه کردن مواد افزاینده پی اچ، آن را به وضعیت استاندارد رساند. که از جمله این مواد می توان به کلسیم بی کربنات (Ca(HCO3)2) ، کاستیک سودا (NaOH) ، کربنات سدیم (Na₂CO₃) و سدیم هیدروژن کربنات (NaHCO₃) اشاره کرد. در هنگام اضافه کردن مواد افزاینده pH نیز می بایست تمام نکاتی را که در بحث کاهش پی اچ به آن اشاره شد، رعایت نمایید.

برای افزودن هر یک از این مواد به آب استخر، می توانید از پمپ تزریق استفاده نمایید و یا این که این کار را به یکباره انجام دهید. البته در مورد فرآیند افزایش pH آب بهتر است حتما از پمپ تزریق استفاده نمایید؛ چرا که افزودن یکباره موادی چون کلسیم بی کربنات، کاستیک سودا و … می تواند کدر و ابری شدن آب استخر را در پی داشته باشد.